Kolen en kachel

De zomertijd zit er weer op en op het landje worden de dagen korter en kouder.
Tijd om te ruimen en tijd om te plannen.
Dat ruimen gaat, nu ik een eigen brand ton heb gekregen, misschien iets makkelijker in de toekomst.
Normaal zou ik mijn oude houtige gewas resten wel tot compost verwerken maar mijn pruim heeft tonderzwam en ik wil de sporen daarvan niet over mijn hele landje verhuizen.
Altijd maar dat afwegen, kan dit, wat als... en toen mij de ton werd aangeboden heb ik toch maar ja tegen het ding gezegd. Mooi is anders maar voorlopig is het wel nuttig.

Zit je zomaar met een product op je tuin dat alles behalve natuurlijk is. En ja ook het branden is niet echt goed waarschijnlijk maar ik bespaar wel de vervoer kilometers van de werf naar de vuilverbranding waar ze deze zieke takken alsnog verbranden. Dat is althans mijn excuus voor het milieu.
Als ik 's winters de brand ton aan steek hebben op de tuinen niet veel mensen er last van en ik blijf lekker warm want hij werkt dan natuurlijk lekker als kachel.  Heb ik alleen nog gluhwein nodig.
De composthoop draait zonder die hout voorraad juist beter en dit jaar heb ik weer veel om over de tuin te verdelen. Daar is het nu mooi tijd voor dus uitzoeken, omzetten en zeven.

Vooral zeven want er zit winde in de bak en de dikke witte wortels dringen overal doorheen. Ik wil natuurlijk straks niet ook in mijn moes bedden winde telen. Ze moeten er dus echt uit.
Links op de tafel de eerste oogst aan wortels. Rampzooi, vuil en andere namen hebben ze hier op de tuinen. Het is ook het enige kruid in onze gemeente waar de dienst nog met gif tegen optreedt.

Gelukkig heb ik ook mooiere oogst.

Drie naaktzadige pompoenen. De laatsten van de plant. De ruimte in de tweede compostbak was nodig voor de restcompost dus dan moet de pompoen wijken. Ik had al genoeg en deze laatste drie kunnen op het bankje nog wel een beetje door rijpen. Ik heb er een T stuk aan steel aan gelaten en dan gaat het wel.

In de moesbedden staan nu alleen nog de wintergroenten. De kolen hebben het best redelijk gedaan dit jaar en ik vind ze prachtig om te zien maar nog te vroeg om te eten. Dat de witte vlieg daar anders over denkt om over koolwitjes en andere vreters te zwijgen ach. Er blijft wel een maal voor me over zolang ik ze maar goed was met wat zout om de witte vlieg eraf te krijgen.

Redbor boerenkool boven en onder de Cavolo Nero palmkool.

Met onder het blad de vliegende hongerige monstertjes.

Zo is er alweer een maand gevlogen en komt de tijd om na de compost weer dikke lagen stro op de bedden te leggen om de grond te beschermen. Ik krijg nu even alle tijd om te kijken en dan straks weer druk met repareren, gereedschap reinigen, nieuwe plannen maken, de zaad voorraad controleren en meer van die herfst winter klussen. Wie denkt dat je in de winter geen werk hebt aan een moes tuin komt bedrogen uit. Maar zeg nou zelf, in een laag zonnetje op je tuin rommelen en rusten. Pure luxe toch?

1 Oktober, dan kan een september bericht nog wel.

De cirkel is wat betreft de lessen van Frank nu wel rond.
De laatste beelden van september heb ik nog liggen en voor ik me bezin op wat ik allemaal geleerd heb en weer heel veel mulch ga verzamelen om de winter door te komen duw ik deze nog snel mijn blog op.

Een bed in herfst stand. Er ligt al een deklaag maar de laatste planten houden het nog vol in het bed.
Sommigen wat beter als anderen want de Cavolo Nero kolen blijken niet zo van de zachte grond, die de methode Frank met zich mee brengt, te houden.  Dat is die lage grijsgroene voor het golvende rek. Zwakke planten zijn meestal de pineut dus de witte vlieg en de koolwitjes hebben ze nu gevonden. De Redbor kool in het andere bed is echter groter dan ooit geworden. Dan maar boerenkool die het doet in plaats van grappige palmkool die zo niet echt wil. Met redbor kan je wel prachtige griezelstamppot maken. Het paarse kookvocht kleurt de aardappelen terwijl het koolblad groen wordt. De smaak is overigens gewoon als stamppot boerenkool.

Het maakt het voor mijn rug wel makkelijker dat er zachte grond is. Niet iedere plant is er dus van gediend. Toch geloof ik wel dat het in de grond terug brengen van veel organisch materiaal niet slecht is. Het besluit om daar mee door te gaan is genomen.

Nu even opscheppen met spul op de tuin waar ik blij mee ben.

Pracht pompoenen en een Borlotti boon.



























Dat deze laatste een ware zegetocht op Nederlandse moestuinen aan het maken is snap ik. Het is een pracht boon om te zien. Heel decoratief. In Italië is het een standaard boon maar hier is het nog iets bijzonders. Nu nog ontdekken hoe ik deze droog boon het beste kan verwerken. Mooi is leuk maar lekker is een noodzaak. Drie kwartier schijn je hem te moeten koken maar dan kan je er veel mee.

De druif blijft kleine druifjes houden terwijl het een tafel druif is. Ach dit is het eerste jaar dat ze produceert en met kleine druifjes heb je maar 1 pit per druif dus sap maken was makkelijk en erg lekker. Klein maar fijn ben ik blij met haar dit jaar. Ik kan volgend jaar zien of het aantal trossen beperken grotere druiven geeft.

De herfstasters beginnen te bloeien met duizenden sterretjes. Net als je denkt dat het jaar naar zijn eind gaat laten zij zien dat het nog lang geen winter is. Met de warme nazomer erbij geloof je ze natuurlijk meteen.
Toch worden de moesbedden leger en komt er steeds meer plek voor stro.

En meer tijd om gewoon te kijken en te verzinnen hoe het volgend jaar kan worden.
Wat ik in elk geval graag wilde was een op pot tafel voor jonge plantjes of een plekje waar ik alvast wat plantjes kan voorzaaien zonder dat de slakken brigade zich er meteen aan kan vergrijpen.
Laat de lokale kringkoop winkel een prachtig marmeren was tafel blok hebben. Met barsten en brokjes eraf maar prachtig voor de tuin. Een onderstel van hout had ik nog dus de een op de ander gezet, de barsten met vet veilig gemaakt voor nachtvorst "et voila". Weer een droom gerealiseerd.

De droog manden voor de uien, ooit ook bij de kringkoop gekocht, passen eronder en zo heb ik voor 10 euro een chique werkplek. Met raspen verzameling er boven die nergens anders voor dient dan mij laten glimlachen.

Tijd voor oktober en het grote paardenmest verzamelen. Een luxe die bij onze tuinen hoort dankzij de manege om de hoek. Het is meer stro dan paardenappels. Paardenappels is een prachtwoord dat ik dit jaar geleerd heb en echt zo'n heerlijk eufemisme vind voor paardenpoep. Maar dat terzijde.
1 Kruiwagen gehaald nu de rest nog.

Pijn

Soms doet het leven een beetje pijn. Zoals het moment waarop je moet besluiten om een geliefde boom stevig aan te pakken. Je bent aan de vorm gewend, de kroon biedt schaduw op hete middagen en in het voorjaar is de bloei overweldigend. Maar dit jaar waren de pruimen afwezig.
Daar kan ik de winter de schuld van geven want het begon natuurlijk te vriezen op het moment dat de vruchten aan het zetten waren. Alleen was de winter toen eigenlijk al over.
Maar tijd om eerlijk te zijn. De boom is stervende. Zeker de tak die ik aan gepakt heb.
Overal tonder zwammen en bij deze dikke jongen ook nog eens in de winter fluweelpootjes paddenstoelen op hoogte. Tel daarbij op tak sterfte in de zomer en dan is er geen echte keuze meer.

Het slachtoffer in beeld. Zo slecht ziet de tak er niet uit vertel ik mezelf. Maar hij hangt wel over mijn schuur en als een herfst storm hem breekt ligt een groot deel in de buur tuin. Dus alle moed, de grote takken zaag, de trap en wat ik nog meer nodig had bij elkaar geraapt en aan de slag.

Stap 1 en het lijkt al veel te kaal maar er is geen weg terug.
Toch nog weer goed gekeken en uit een lager deel komen redelijk ogende takken... Ik weet nu al dat ik dom ga doen en proberen een deel van de boom te behouden.

Weer verder en in het centrum van de stam wordt een probleem zichtbaar.

Hier helpt eigenlijk niets meer, zelfs geen aspirine. Het is een Pruim, geen tomaat. Toch maar de harde delen afgewerkt met wondmiddel en straks over het gat een emmer tegen de regen.
De rot gaat diep, heel diep en dit niet omzagen is eigenlijk dom. De chronische optimist in mij wil het echter toch proberen. Die wand houdt het nog wel even. En zeg nou zelf zo erg ziet het er nog niet uit nu...

Volgend jaar na de pruimen tijd komt de tweede grote tak aan bod. Die klinkt nog niet hol en hangt niet gevaarlijk over maar heeft wel veel zwammen. Het jaar daarna gaat de laatste grote tak er dan uit en is de boom terug naar jonge takken vanaf nul tot 1 meter hoogte. Als ik heel veel geluk heb kan ik het dan nog een paar jaar gaande houden.

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden zeggen ze maar bomen zijn geen mensen.
Pruim zal blijven en volgend jaar , ja dan.  Heel veer lekkere pruimen, echt wel...

Huisje op zoek naar beestje

De herfst is aangekomen en dus komt straks, sneller dan gewenst, ook de winter. Voor mij koud maar ach het gaat, voor de egels is het wat lastiger.
Ondertussen zal de eerste wel al op zoek zijn naar een goede plek om gedurende die winter een uiltje te knappen.
Vorig jaar vond ik in oktober/november onder de reserve mulch een dikke egel die duidelijk de plek wel fijn vond. Jammer dat ik nietsvermoedend de rust kwam verstoren. Dat zal dit keer anders gaan.

Ik heb van rest hout met een gebruiksaanwijzing van het internet een waar egel paleisje gebouwd. Althans als je van grijs geverfd watervast multiplex houdt en het uiterlijk van het paleis er niet zo toe doet.

Een huis met toegang via een flexibel halletje. Handig want dan kan je dat in de goede richting bewegen zodat Egel de prettigste entree krijgt. Plus dat je bij het opslaan de gang als het ware het huis in kan schuiven zodat het minder plek nodig heeft.

Aan de achterzijde nog lucht gaten zodat Egel niet stikt tijdens de winterslaap en dan hoeft het alleen maar op de tuin gezet nadat het gevuld is met blad afval waar Egel een nest van kan maken.

Ongeveer zo komt het op de tuin want bij mij loopt achter de compostbak langs een beesten loop pad dus dan kan Egel van rechts zo naar binnen schuiven.

Zo dus. Nog wat paardenstro om de bodem voor isolatie en nu maar afwachten of er een huurder in wil. Het is bijna gratis. Egel hoeft alleen maar wat ongedierte te eten en dan ben ik een tevreden huurbaas.

Tomaten geluk bij ongeluk

Had ik al gezegd dat ik tomatenziekte heb in de kas tomaten? Ja dus maar nu kom ik erachter dat ik geen tomatenziekte maar Botrytis heb.

Ziet er niet uit toch? Lelijke vlekken en witte schimmel draden. Mijn draden zijn bruingrijs dus dat is al heel duidelijk. Ook worden mijn stengels week en de tomaten die het hebben krijgen slappe vieze plekken. Maar tomatenziekte laat de tomaten niet zacht worden.
Bij Wageningen vond ik een pdf Herkennen van ziektes en plagen in tomaat 
Daar vindt je dan meteen een heleboel narigheid.

Gelukkig is er een wonder middel dat iedereen wel in huis heeft.
Aspirine.

Wat? Ja, aspirine.
Je moet die op de planten sprayen nog voor er iets aan onmin zichtbaar is. Je kan zelfs beginnen met je arme tomatenzaden al te helpen door ze twee uur in aspirine water te leggen alvorens te zaaien.
Uit verhalen van diverse tomaten kwekers en Heirloom tomaten fanatici, waar mijn vriendin Mary Sue er een van is, ( dank voor het beeld materiaal beste fanatici ) blijkt dat je tomaten sterker worden van aspirine. Ze ontwikkelen een verhoogde weerstand doordat ze geprikkeld worden om die weerstand aan te zetten. In Amerika zijn een paar gebieden waar ze echt ieder jaar hoorndol worden van tomatenziekte. Daar gebruiken ze deze truc al. De mensen zijn er dus nu heftig aan de aspirine, voor hun tomaten. Niet dat het alles stopt en je kan altijd pech hebben maar ze telen weer tomaten en de planten doen het eigenlijk prima.

Hun oplossing, letterlijk, is 150 mg aspirine op 1 liter water oplossen en de oplossing eens in de week op de tomaten sprayen. Misschien dat wij Nederlandse in de kas kwekers het eens in de twee weken kunnen doen.
Het werkt preventief tegen tomatenziekte en ik heb me wijs laten maken dat het ook tegen grijze schimmel helpt omdat het weerstand verbeterend is. En dat alle familie van de tomaat ( pepers, paprika's en zelfs aardappelen ) er bij gebaat is.
Nu is het te laat maar volgend jaar ga ik het zeker proberen.

Oh ja voor ik afsluit. Als je in de kas tomaten met schimmel ziekte gesnoeid hebt maak dan na afloop je schaar schoon met azijn. Meestal is dat voldoende om alle op de schaar aanwezige schimmelsporen te doden.

En nog een p.s. zorg dat je bij buiten tomaten niet per ongeluk je bonen treft want dan valt je hele oogst van de plant af. Niet elke plant is er blij mee. Maar als je daar hoofdpijn van krijgt heb je in ieder geval de aspirine bij de hand.

Oogsten is ook werk

Al weer een tijdje is de oogst van de vruchtplanten overdonderend.
De tomatenplanten zakken of onder hun gewicht in elkaar als ik niet oppas en andere hebben natuurlijk gewoon last van tomatenziekte doordat ik ze te nat maakte en de regen van begin deze maand toch vol naar binnen kwam. Dan maar de boel nomaals opbinden en redden wat er te redden valt.

Dat betekent wel dat je aan het oogsten slaat, soms ook de groene tomaten. Die rijpen nog wel door op de vensterbank maar als ze dat niet doen, ach dan gaan ze gewoon in de chutney.
Samen met rode tomaten en rode uien die dit jaar groot geworden zijn.

Heerlijk met Ras al Hanout kruiden, appelazijn en nog wat paprika. Dat is weer weken genieten na al het werk wat het met zich mee brengt.

En steeds komt er nieuw materiaal wat bijna of geheel oogstrijp is en verwerkt moet worden. De augurken worden home made Pickles. Het fruit verandert in Bramenjam, Bessenjam, Bessengelei, Zwartebessensaus, Rumbramenjam, al teel ik geen rum maar wie weet leer ik het nog eens maken. Rumtopf dat maak ik wel elk jaar. De zomer in een glas vangen is dat. Plus genoeg mooi fruit voor diverse kerstcake. Kortom de voorraadkast vult aardig.

Langzaam aan gaan de peren, appels en druiven richting hun hoogtepunt. Hoezo luie nazomer, ik kook me een slag in de rondte. Het is maar goed dat ik het leuk vind.

Wat nog wel even op zich laat wachten zijn de pompoenen.
Ze slierten zich overal heen en over maar de vruchten zijn nog echte groentjes. De Buckskin pompoen is zelfs nog heel pril. Maar iets is beter dan niets.

Dan zijn hun familieleden de courgettes er sneller bij. Die blijven nieuwe vruchten geven met soms een weekje pauze. Ik oogst de Tondo de Nice als ze zo groot zijn als een tennisbal dan kan je alles ervan eten en is het heerlijk zacht. Mooi voor pasta samen met die overvloed aan tomaten.

En terwijl ik voort ploeter met een glimlach op mijn gezicht houden de kikkers al mijn bewegingen in de gaten. Kikkerbilletjes oogsten lijkt me echter niets dus ze zijn veilig maar weten het nog niet.

Wel verander ik met veel kabaal het gras bij de fruitbomen nog in een biljartlaken voor even. Niet dat ik van een strak grasveld houd maar soms is zo rondrennen met een herrie machine best leuk en het gras kan weer op de composthoop of dient als mulch want ook dat is oogsten. Niets gaat verloren als het even kan. Daar ben ik dan toch welhaast net zo streng in als dat strakke grasveld glad is.

Even bewijzen dat Dahlia Arabian Night het echt gered heeft ondanks al de vraatschade door slakken. De natuurlijke voedselrijke chaos voor de schuur nog snel in ogenschouw nemen en dan is het weer mooi geweest.
Tijd voor de rest van de dag. Of gewoon thuis op de bank een kopje koffie.

Komen en gaan.

Juli loopt al weer ten einde. De dagen worden duidelijk weer korter maar als de zon doorbreekt is het nog echt zomer. Al ben ik blij dat het even regenachtig of onbestendig weer is want de bedden met groente snakken op een gegeven moment toch echt wel naar water. En als moeder natuur dat doet hoef ik niet te klungelen met de water aansluiting. Dat we water hebben via een pomp bij de boer is prachtig maar die koperen aansluit stukken geven toch best wel problemen als de vingers wat stijf zijn.
Ik heb ondertussen in de bedden wat veranderingen. Niet het planten in golven dat probeer ik vol te houden maar met het verglijden van het seizoen zijn er planten die hun tijd gehad hebben en komen de opvolgers in zicht.

De erwten zijn nu uit dit bed weg en de plantenresten als mulch op de grond gelegd. Er bijna onzichtbaar tussen staan de Zuckerhut. Een soort krop vormende andijvie die ook jong als sla te gebruiken is. Natuurlijk is het eerste plantje al door een veenmol omhoog gewerkt maar de slakken zijn nog op afstand. Een schoonheidsprijs zal dit bed niet krijgen. Mooie moestuinen vindt je alleen op plekken waar niets gegeten wordt.

Ook de aardappelen zijn weg en in de nieuwe mulch daar zitten snijbietenplantjes verstopt. Snijbieten vindt ik pracht planten. De twee grote op de voorgrond zijn nu al gewoon mooi en leveren al blad voor groene pasta. Lekker mer crème fraîche, gerookte kip, pijnboompitten, kruiden naar smaak en Pecorino kaas. Iets wat ik tot ver in de herfst kan eten als de nieuwe plantjes het goed gaan doen.
De Edamame boontjes die er al staan beginnen knoppen te krijgen dus de lekkere groene snack is onderweg.

En nog een groenten bed. Hier zijn de kolen op de Redbor na uit en doen de stambonen Purple Queen hun ding. Volgende week vermoedelijk al het eerste maaltje. Het grappige aan deze prachtige paarse boon is dat hij groen wordt bij het koken. Als bij een toverbal gaat het paars en komt het groen.

 

De klimbonen zitten tot boven het rek, aan elke kant een soort. Sperziebonen, snijbonen en Borlotti bonen. De wortels eronder zijn gegaan, lekker, en nu staat er sla maar niet in golf want als het rek zo staat kom je er dus niet meer bij. Had ik toch even niet goed nagedacht toen ik het plaatste.

Naast groente levert de tuin ondertussen ook veel fruit. en de belofte van veel fruit.

Zou je een druif ook in de Rumtopf kunnen doen? Of wordt die dan dubbel zo alcoholisch? In ieder geval gaan de Japanse bes en de Braam er wel in en verder worden ze vers gegeten en tot jam en saus verwerkt. Heb ik het minder druk met planten komt het verwerken weer om de hoek kijken. Never a dull moment, zeggen de Britten. Voor een moestuin klopt dat zeker vervelen is er niet bij.

 Zo ontdekte ik dat mijn naaktzadige pompoen in de compostbak opeens vruchten heeft. Nou ja, opeens is niet het goede woord maar ik had het gewoon over het hoofd gezien.

In de kas worden de tomaten planten wat geel door iets teveel water geven maar er komen wel weer een boel tomaten dit jaar. Ondanks dat de test tomaat Bumblebee Sunrise blight heeft gekregen.

Ik heb daar rigoureus gesnoeid en het lijkt voorlopig goed te gaan. Tja dat is het risico van een trial. Je kan zomaar tegen een error aan lopen. Volgend jaar komt deze er niet meer in.

En dan nu nog wat bloemen. Geen bloemlezing omdat ik nog steeds de pest in heb dat de Dahlia dit jaar op 1 na geheel opgegeten zijn maar ik heb nu voor volgend jaar wat vaste planten in dit bed gezet die dan hopelijk overleven en wel plukbloemen rond deze tijd geven.

Nog een laatste plaatje van de tuin en dan is het tijd om te gaan. Wordt vervolgd in augustus.