2018 Alweer bijna voorbij.

De tijd gaat snel zeggen ze al geldt dat alleen maar voor het moment. Dat is zo voorbij maar de herinneringen blijven wel wat langer hoop ik. En ook nu kan je herinneringen opbouwen.
December met zijn donkere dagen heeft deze keer de regen van de zomer mee genomen al is het iets frisser.
Op de tuinen is het stil geworden. Niemand heeft met donker weer zin om eens lekker buiten te gaan rommelen toch?

Mijn buurdame niet in ieder geval, zij is al een maand niet meer gekomen. Door mijn laatste roos heen zie je haar kas en daarachter tussen mijn en haar kas nog net een vlaggetje van de Amsterdammers die er alleen in de zomer zijn. Links achteraan is nog een onderkant van een tafel op zijn zijkant te zien. Ook daar is de tuin winter klaar. Iedereen die geen tuin heeft denkt toch dat er nu niets te doen is. Sommige tuiniers ook. Dat ik daar anders over denk is duidelijk. Nu thuis de wilgen gesnoeid zijn moet ik van het snoeihout af en de resten gaan mijn volkstuin op.

Wilgen weefwerk naast de compost bakken en wilgen weefwerk in het lage hekje. Het hekje kan vrij vol omdat de wind er minder vat op heeft en zo werk ik de wilgen resten weg. Wat nu nog thuis ligt kan drogen voor de open haard.
Er valt dus best nog wat te doen en verder ook vooral te zien.

Wat je zomers voelt als je de kruisbessen oogst valt nu goed te zien. Doorns of zijn het stekels? Nou ja scherp zijn ze in ieder geval.  Wat ook te zien is is het nieuwe leven dat alweer begint. De eerste sneeuwklokjes zijn boven. Ook de wilde bos tulp piept al boven de grond uit terwijl ernaast nog een wild aardbeitje bloeit.

Zo ontmoet de herfst de lente en dat op nog geen 10 CM2.

In de kas is het nog druk. De andijvie gedijt goed en de 4 jaargetijden sla doet zijn naam eer aan. Hard groeit het met het matige licht niet maar we gaan de goede kant weer op en de dagen gaan voorlopig weer lengen. Dit jaar ga ik toch maar weer eens kijken of ik Boxing Day Onions kan kweken. Dat is ui gezaaid op de tweede kerstdag. In de kas uiteraard. Een Engelse traditie die vooral door de fanatieke reuzen uien telers gaande gehouden wordt. Als Groene Hart bewoner allicht wat vreemd maar het tuinders hart wil gewoon wat extra's hebben dus ach vooruit we doen het maar.

Verder zal ik niet veel meer doen in december. Snoei en schoonmaak werk komt in januari wel weer.
Op naar Oud en Nieuw en dan 2019.  Laat het nieuwe jaar maar komen.

Winterklaar

Winterklaar, nou ja voor zover ik iets echt winterklaar wil maken. De meeste mensen maken hun veldjes al kaal op de tuinen en spitten tot ze er bij neer vallen. Dan is het makkelijker om met lagen compost te werken. Je moet alleen bij sommige oogst wel even de diepte in met die pakketten op de bedden.
Niet moeilijk maar wel even opletten als je Pastinaak opgraaft. Ik wil de compost bovenop houden dus bij het opgraven van deze diep wortelende groente moet de klei even apart gehouden. Dan alles terug op zijn plekje minus de pastinaak en de compost er weer overheen. Hoe simpel kan het zijn.

Dit bed is winter klaar. Bij de resterende pastinaken staan stokjes om ze terug te vinden als straks het blad eraf is, de snijbieten hebben een warm kraagje en de Franse dragon achterin ook. De verdwaalde winter prei is in februari of maart allicht te oogsten.
De andere bedden zijn ook gedaan en het ziet er nu wel heel netjes uit.

Maar schijn bedriegt. Ik had de eerste bedden al een tijdje geleden gedaan en de compost daar leeft.
Van dichtbij zie je een massa aan nieuwe plantjes die met de late warmte toch aan de groei willen. Ik maak me er niet zo druk om want de meesten zullen de winter niet door komen.

De Brassica, in dit geval blad mosterd en radijzen, staan met twee hartjes tegen elkaar te pronken terwijl de sla met twee bijna ronde helften zich laat zien. Het helpt om je zaailingen te herkennen.
Er zitten dus toch nog Linaria sierplantjes tussen. Die moet ik als ze groter worden eruit peuteren.

Verder valt er nu even niet meer zoveel te doen.  Straks komt al het snoeiwerk aan de fruitbomen maar dat is voor februari. Ook al kijk ik wel al naar wat er weg kan en heb, tegen alles in, de leibomen al gedaan want die zijn al meer dan drie weken in winter rust. Ze waren vroeg dit jaar.

Bij de overige bomen is dit echt nog niet het geval en anderen hoeven niet gesnoeid.

De mispel hangt best nog vol terwijl er al 2/3 af is aan vruchten. Die vruchten zien er niet uit maar zijn wel rijk aan vitamine C. Mispels kan je laten groeien maar ik moet hem klein houden van de boer. Toch is er dit jaar zo te zien geen snoei nodig.








"Dogs arse" fruit is een bijnaam die ze gekregen hebben, tja. Toch is dit een prachtige boom met hele mooie bloei en dus die best lekkere vruchten.

Dat de winter nog niet echt begonnen is zie je aan het leven dat er nog is en tot mijn verbazing weet deze Lathyrus nog niet van ophouden.

Er omheen is het herfst maar deze zit nog in zomergevoel.

Deze zitten helaas ook nog volop in het leven. Grijze luis is typisch zo'n plaag voor het najaar en het voorjaar. Te weinig plaagdieren om ze op te eten kennelijk.

Er zijn mensen die zeggen dat ze geen kwaad kunnen maar de groei van de planten wordt beperkt en als ik straks bloei wil oogsten als broccoli van deze palmkolen dan is de kans groot dat de luis me voor is. Dit is de enige luis die ik er heel erg onappetijtelijk uit vind zien. Tja zonder gif zal ik ze toch moeten accepteren.
Dan hebben de binnenplanten het beter op dit moment en de afrikaantjes in de kas staan nog volop in bloei. Dat is dan wel weer even genieten.

Straks valt er andijvie te oogsten en daarna staat de kas als winterklus genoteerd. De ramen moeten binnenin schoon gemaakt omdat de alg anders de overhand krijgt. Op een zonnig koud winterdagje is dit klusje echter helemaal niet vervelend. Laat die winter maar komen.

November

De donkere dagen komen eraan en de blaadjes vallen. Niet de beste tijd van het jaar voor depressieven maar wel mooi met al die onverwachte dingen. Zo stond ik op een bladstille dag in het donker onder een populier die werd aangelicht door een straatlantaarn. Werd ik toch zomaar omringd door vallende gouden bladeren. De een al schroevend, de ander zwevend en weer anderen gewoon als een blok neer stortend. Blad dat dicht bij de boom valt, zou dat op een strenge winter kunnen duiden? Vroeger wel maar tegenwoordig? We gaan het zien.
Op de tuin is het nog niet zover gelukkig.

Op de tuin is het nog gewoon herfst en kleuren de borders langzaam meer bruin.
Wel is de eerste herfst oogst begonnen. De aardperen die ooit ontsnapt waren en nu achter de compostbakken groeien leveren aardig wat oogst en de kleintjes die overblijven kan ik her planten. Dat zijn er best wel veel dus maar zien of ik ze uit gedeeld krijg.

Aardperen zijn echte woekeraars. Al laat je maar een centimetertje zitten met 1 oogje erop dan groeit daaruit weer een hele voorraad. Achter de compost heb ik ze even gelaten voor een paar jaar om te zien of iedere keer een dikke laag houtsnipper ze zou nekken. Niet dus. Weer wat geleerd.

Een andere oogst zijn de zonnepitten maar daar ben ik niet degene die oogst. Ik laat ze voor de koolmezen op de tuinen. Die wil ik als zomerse hulpdienst bij insectenplagen graag de winter door helpen. Goed, toegegeven, ik vind zonnepitten pellen ook nog eens een rot klusje. De hangende bloemen bekijken is wel even een geniet moment. Ogen kost is net zo belangrijk als eten.

De composthoop loopt bij mij tegenwoordig van november tot november. Ik wilde het nog wel eens in oktober doen maar dit jaar werkt het anders. De hoop die ik helaas niet nat gehouden heb heeft dus wel minder geleverd maar zo aan het compost zeven werkende wordt ik er evengoed nog warm van.
En krijg kramp tja het is hard werken zo'n tuin.

Langzaam aan komen de bedden onder een nieuwe laag compost. Liefdevol om de winter planten heen gelegd. Zo kan de regen die nog komt de grond niet dicht slaan en is de voeding voor volgend jaar op gang. Compost spoelt niet uit, de voeding wordt volgend jaar door wormen en andere organismen vrij gemaakt voor de planten. Dat betekent wel dat je elk najaar opnieuw de grond moet voeden ermee.

Twee bedden zijn nu klaar, nog maar 3 te gaan. Het linker bed is bijna af, het rechter is de volgende.
Plus natuurlijk de kas nog. Voorheen liet ik die in de winter braak liggen omdat ik de moed niet kon opbrengen aan iets anders te denken. Maar nu heb ik naast overwinter planten er wat andijvie in gezet en het groeit zowaar ook nog. Leuk zo'n vervolg. Ik wordt nog wel eens een echte jaar rond teler...

Nu nog een keer in december de binnenkant schoonmaken en dan de afrikaantjes er ook maar uit halen als die het nog zolang redden.

Nog sla oogsten voor de volgende dag. Ik recycle ondertussen alle broodzakken omdat je daar iets water bij kan voegen en zo de sla nog langer fris blijft. Sla is overigens een titel, de inhoud van de zak verraad dat sla uit heel veel divers groen bestaat.

 Na de oogst snel rondlopen of ik nog iets wil doen nu de zon nog schijnt.

Gras nog even maaien want het groeit nog en dan snel weer naar huis omdat de regenwolken beginnen te dreigen.

Warm

Deze eerste helft van oktober is nog best warm gebleven en zelfs droog. Alsof de wereld niet beseft dat het nu toch echt wel herfst is. Alhoewel de bomen met hun goudgele en brons rode bladeren het wel beseffen. Die merken de kortende dagen en daglicht is nu eenmaal belangrijker dan de temperatuur. Op de tuin zie je dat het echt wel minder groen wordt maar door de warmte blijven veel dingen gewoon door gaan terwijl de winter jongens zich nog gedeisd houden. Zweten? Ben je mal daar begint een prei niet aan.
Overigens is het diepzetten tot nog toe effectief. Er was weer een nieuw gezette prei afgeknaagd maar deze groeit nu vanuit de diepte weer omhoog. Weer wat geleerd.

Eerst maar wat herfst kleur van de asperges. Nog even en het is tijd om ze af te knippen en dan in een vuilnis zak naar huis. De asperge kever die in oud loof overwinterd geef ik zo minder kansen en er is ruimte om een laag winter mulch aan te leggen zodat ze zelfs op mijn kille klei door de winter komen. Meestal neem ik biologische coco peat net als middel om de bedden bij droogte iets vochtig te houden. Al had ik dit jaar wel rare groeiers met een prehistorisch uiterlijk in die mulch. Het zal de warmte wel geweest zijn. Kwaad heeft het, aan de groenten te zien, niet gedaan.

Oh ja de pompoen is op 50 cm doorsnede gekomen. Het bakbeest ligt nu thuis buiten nog wat na te rijpen al is het niet echt nodig want de steel aanzet had al kurk zoals dat genoemd wordt. Stevig bruin dat aangeeft dat de pompoen geoogst kan.

Ik vind het een beauty, zo groot heb ik nog niet eerder een pompoen geteeld.
Naast succes zijn er dan ook tegenslagen ( hm wel een standaard dingetje toch ). Niet zo erg maar de palmkool heeft grijze luizen. In deze tijd van het jaar kan dat snel gebeuren met warmte explodeert de kolonie ook nog eens en als bio mens is gif spuiten niet een optie. Maar eens op internet kijken wat de alternatieven zijn. Koude zal zeker helpen. Maar nu hinderen ze de groei.

Dan maar weer even een plus. De mispel heeft enorm veel vruchten dus dat wordt later in het jaar grote pitten peuteren en dan uitlepelen. Er zijn mensen die ze plukken en in de koelkast legen om te rijpen. Ik wacht gewoon tot ze vallen en leg ze dan koel weg tot ze zacht voelen. Dat is makkelijker en net zo effectief. Gewoon geduld tot november of zo.

Nu maar zien wanneer de herfst echt begint. Voorlopig zal ik nog voldoende van de tuin kunnen eten al zijn de Pakshoi en de Chinese kool niet meer op gang gekomen.

Wel heb ik uiteindelijk de ruigtes tussen de fruitbomen gekortwiekt en uiteraard mijn kans genomen om weer een nieuw gras te zetten. Stipa tenuissima of veder gras. Leuk spul is dat en erg aaibaar. Al valt het op de foto nog niet te zien.

Verder? Ach ja altijd verder, deze tijd van het jaar is ook de tijd van ruimen. De tomaten zijn uit de kas op de compost en de stangen gaan naar huis omdat ze hier in de weg staan.

Langzaam maar zeker wordt het stiller op de tuinen maar ik ben nog niet uit gespeeld.

Er bloeien nog rozen en al is de druif nu echt leeg want onlangs door de spreeuwen gevonden en niet alleen "ont-druift" maar ook ontbladerd, er is nog genoeg groen om mee aan de slag te zijn.

Pootjes

Ja langzaamaan kom ik weer op mijn pootjes. Een gevleugelde uitspraak van mijn moeder die zo lang geleden al door had dat ik niet stil kan zitten. Nu fietsen weer mag en de gevolgen van een koprol met de fiets minder in de weg zitten is de tuin weer speelplek geworden.
Ik doe en rommel en houdt mij ledig tussen al het groen. Daarnaast eet ik me wezenloos aan het fruit dat nu rijpt. Gelukkig helpen de buren allemaal mee met eten want dit jaar is duidelijk een mast jaar.
Overvloed is overal.

In de groen tinten de Conference peren en een komkommer in het oranje rood de Gieser Wildeman stoofperen en de Rode Elstar appels. Dat wordt uitdelen en cake maken en en, maar zin in conserveren heb ik nog niet.

De druiven zijn overigens ondertussen ook rijp en daar op de tuinen iedereen druiven heeft moet ik er zelf iets mee. Ik snoep ze van de trossen om de wespen heen. Wespen die in deze tijd van het jaar al op fruit af komen zijn tam. Ze worden waarschijnlijk duf van de fruitsuikers.

Ik ben daar wel blij mee want een wespensteek is geen pretje.
Daarom heb ik boven de deur alle trossen weg gehaald anders maak je zonder er erg in te hebben wespen boos bij het openen van de deur. Klein klusje maar met groot gevolg, geen last met de geel zwart gestreepte vriendjes.

En de groente bedden? Die gaan ook met minder zorg prima.

Groenten zijn er genoeg. Zoals elk jaar heb ik weer een overvloed aan snijbiet. Omdat die de hele winter blijft leveren ben ik er blij mee. Wie goede ogen heeft ziet dat ik in de bedden nieuwe sprietjes heb staan. De prei was toch gevonden door de veenmol en nu probeer ik gekochte winterprei plantjes diep te zetten zoals het hoort. De veenmol vreet ze meestal op grond hoogte af. Diep gezette prei heeft dan tenminste nog de kern ondergronds over en kan opnieuw uitlopen. Ik ga de teelt wijze van Charles Dowding met de prei maar afzweren. Jammer want het is wel veel makkelijker om ze met een cluster hoog te planten. Tja besognes van prei telen, het wil wat.

De wintergroenten beginnen het nu over te nemen van de zomer groenten. Zoals gezegd snijbiet maar ook de palmkool groeit gestaag. Er staan bietjes Bullsblood voor het blad in een herfst salade en met wat geluk worden het nog echte bietjes ook. Al lijkt het daar nu niet op. De Chinese kool in het bed is een centimeter of twee en de Paksoi nog maar net boven ( oeps te laat gezaaid ). Kijken wat daar van over blijft. De knolselderie groeit prima en de zwarte winter rettich begint al iets knol te vormen.

In de kas rijpen nog wat tomaten al zijn de planten nu wel aan hun einde. Ik heb er 4 andijvie planten tussen gezet. Andijvie is zo'n winter groente waar ik maar weinig van eet en als deze 4 groot worden is dat meer dan genoeg voor mij.

Oh ja, nog even opscheppen met een foto. Potjeslatijn in beeld met pompoen in plaats van gevangen vis.

Geen idee hoe zwaar de pompoen ondertussen is maar ze begint te kleuren. Deze wordt echt wel rijp als ze niet door de steunplanken heen zakt.
Ik moet maar eens meten hoeveel centimeter doorsnede ze heeft. Meer dan 40 cm schat ik.

Nog even hebben we zomer en wie weet wat de herfst nog brengt. 21 september is dichtbij.

mooie plaatjes

Veel meer niet deze keer. Ik ben zo slim geweest om een koprol te maken met mijn fiets. Dat bleek ik toch niet goed te kunnen en nu zit ik met een hersenschudding en een gebroken sleutelbeen. Dan is het tuinieren even iets minder. Gelukkig zijn er genoeg lieve mensen die me even naar de tuin willen brengen. Werken gaat amper maar foto's maken wel. Daar na de regen de boel aardig aan de groei gaat valt er heel wat van dat groen digitaal vast te leggen.
Doe ik toch nog iets want ik wil natuurlijk wel. Zo gaat het leven.
Plaatjes van de bedden tonen dat er nog genoeg oogst aan komt. Vreemd genoeg hebben de mee eet monsters nog niet zoveel schade gedaan. Dat kan natuurlijk nog maar nu is het beeld positief op de wat ik zelf kan eten balans.

De bloemen borders doen het ook goed. Genoeg materiaal voor boeketten.
Zo'n tuintje op stoom is best wel luxe. Natuurlijk ga ik nu ervaren hoe het is als je dit een tijdje niet bijhoudt. De onkruiden wrijven zich al in hun blaadjes en het ongedierte... ah nee die niet want ondertussen zie ik overal ook beestjes die beestjes eten. Prachtig. De natuur die blijft verbazen.
Maar goed, bloemen dus.

De kniphofia vuurpijl die groen geel bloeit. Ik vind ze mooier dan de standaard oranje rode.En over de boog bij de entree begint de roos ook weer opnieuw te bloeien. Neus verdovend heerlijk. Daar kan je dan als tijdelijk op non-actief gezet mens wel nog van genieten.

Een roosje net in de poort biedt zich aan. Dat eigenlijk de braam rechts gesnoeid moet en de nieuwe takken aangebonden. Later dan maar.

En onder de braam op de tegels allemaal vruchtjes terwijl bezemen ook niet lukt. Kijken of de wespen ze voor me wegwerken.

De druiven langs het huisje rijpen maar nu eten doet je nog aardig gekke bekken trekken. Ook het fruit in de boompjes komt al aardig. Toch mogen deze stoofperen nog wel even voor ze echt plukrijp zijn. En ja ook hier een taak die moet wachten want het hoge gras moet in augustus gesnoeid. Goh wat krijg je een laat maar waaien gevoel van dat nu even echt niet kunnen. En laten we eerlijk zijn, je kan best wel even wat dingen laten gaan.

Het stukje achter redt zich ook wel. De aardbeien hebben niet overdreven veel uitlopers gemaakt en in het stro zit weinig onkruid dus ook dat laat ik maar. Later maar even aan Cor een mede tuinier vragen of hij dan maar zelf de beloofde stekjes op komt halen.
Het bed erachter heeft ondertussen als aanwinst wat grassen. Panicum virgatum Northwind. Dat is een blauw grijs gras dat maar liefst 2 meter hoog kan worden. Ik houd wel van dat soort bordergeweld.
Overigens is op de achtergrond de pompoen over de compost bak te zien en daar zit nu 1 vrucht in die zo groot is dat ik weer een hele winter pompoen kan eten als deze rijpt.
Per maaltijd heb ik maar 400 gram nodig en deze knots waar ik natuurlijk geen beeld van heb zit daar dik boven. Hopelijk in september een mooi plaatje en later dan een verslag in kilo grammen.

Het is weer mooi geweest. Met een laatste blik over het gras, nee dat ga ik dus niet maaien, op naar huis. Het hoofd te rusten leggen.