Tijd voor beestjes

Het regent weer pijpenstelen en er is op de tuin niet veel te doen. De mooie dagen zijn echter langzaam in de meerderheid aan het komen en je ziet op warme dagen steeds meer leven op het volkstuinen complex waar ik tuinier.
De eerste stoere mannen zijn al met gemotoriseerde freesmachientjes over hun grond aan het stuiteren.
Ze moeten natuurlijk wel want wie gespit heeft moet na een winter zonder echte vorst toch machine matige hulptroepen inzetten om door zijn klei grond te komen.
Bij mij hebben duidelijk zichtbaar de wormen het harde werk gedaan en ik kan op mijn lauweren rusten. Of toch niet?
De allerlaatste tuinboon is nu ook weg. Geloof nooit een vette muis met mes en vork. Die gaat niet stoppen

Daar ga je met je goede bedoelingen. Recht boven de tuinbonen gaten de diepte in, tja duidelijk dat die echt allemaal weg zijn. Tuinboon en erwten zaad zitten nu thuis in potjes en de erwten zijn boven. Alleen wel de slakken, waar ik thuis de nationale collectie van lijk te hebben, nog bij de prille plantjes weg houden...






De raapstelen mochten al volgens het zaadzakje en ze zijn verbazingwekkend snel boven. Soms kan je toch zo verrast worden door plantjes. Erg hard gaan ze met de kou die er nu weer even is niet groeien maar de eerste warme dag heeft ze goed gedaan. Zelfs in De Bilt was het 20*C afgelopen zondag de 3e april. Het gezegde "April doet wat ie wil" klopt uiteraard als een bus.

In de brede strook links is het prille leven te zien. Het bed erachter heeft sprietjes andijvie. Allemaal vroeg en misschien voorbarig maar wie weinig zaait kan dat vaak opnieuw doen mocht het nodig zijn.
Ik geloof natuurlijk dat het gewoon goed gaat.

Omdat het leven dat al met de neuzen bovengronds is doet vermoeden dat er misschien wel meer op gang wil komen werd het tijd om het asperge bed te voorzien van een laag compost.

Het kan op de tuin erg hard waaien en dan gaan zelfs de asperge planten om. Met palen en betonijzer dat zodra de asperges bovenkomen omhoog gezet wordt bied ik ze bescherming. Bijkomend voordeel is dat a.) de winter mulch niet weg kan waaien en b.) de volkstuin kat het bed niet om kan graven zolang het nog op de compost ligt.
Drie positieve dingen met 1 stuk betonijzer en 4 palen.
Ik houd van multifunctionele dingen.




Het oude leven stond ook nog op de tuin. De laatste winter prei is wel dun maar dit is bij elkaar een prima maaltje voor twee. Nu deze ook weg zijn gaat het hele groente deel van de tuin over op het systeem van de Natuurlijke Moestuin.

Blauwe winterprei is een sterke plant en wordt amper opgegeten door slak en co. Dat is er een die ik snel weer ga zaaien.
Regeren is vooruit zien en tuinieren ook.





Tijd om voor de gewenste tuinhelpers aan de gang te gaan. Het eerste is voedsel regelen voor de wilde bijen. Mijn speenkruid doet het te goed en ik krijg al vragen maar straks gaat ze weer ondergronds en de bloemen zijn vroeg en fijn voor de bijen. Mijn excuus om hier weinig aan te doen.

De eerste hommels heb ik gezien op de Bulboicum tulpen in het hoge gras.











Ook de Maartse viooltjes lokken insecten nu ze niet meer kaal gegeten worden door de vroege slakken.





Er zijn al meer insecten en een bijen hotel maken is een goed plan. Er zijn veel soorten te koop maar je kan het ook zelf maken.  En er is nog veel meer aan welkome beestjes die je helpen kan met leefplekken.

Een poeltje voor de kikkers of als drinkplek voor jan en alleman is zo gemaakt met een schone speciekuip van 60 liter. In graven, water erin, zuurstofplanten erbij en twee bakstenen zodat de egel eruit kan klimmen mocht die erin gevallen zijn. Mijn poeltje gaat nu zijn derde jaar in en ik ben er nog steeds blij mee.

Het is ook tijd om op zoek naar terracotta bloempotjes te gaan. Met stro gevuld plaats je die in de fruitbomen. Dat zal oorwormen aantrekken die weer schadelijke insecten op peuzelen.
Zo zorgen straks de helpers dat de tegenwerkers onder controle worden gehouden zonder dat ik me daarvoor in het zweet hoef te werken. En de helpers zijn langer op de tuin dan ikzelf ooit zal zijn.

Dat is nou zo prettig aan dat samenwerken met de natuur. Je wint wat, je verliest wat maar over het geheel voelt het goed zonder teveel stress.

Is het Lente?

Ondertussen zijn we de 21e maart bijna voorbij gegaan en het is lente... alhoewel het veel meer als winter voelt.
Er is nog niet veel actie te ondernemen op het gebied van planten. Maar dan kan je tenminste tijd en energie steken in het opruimen van schuren, schoonmaken van stoelen en banken, het herstellen van kapotte hekjes en gewoon nog steeds lekker kijken. Oh ja en naar leuke moestuin beurzen gaan zoals de Groenmoes beurs in Oirschot. Die was weer erg geslaagd en ik heb er lava meel kunnen kopen voor de cursus. Hierover in de toekomst meer want nu weet ik nog niet goed waar ik het allemaal voor moet/mag gebruiken van de meester.

De winter heerst echter nog en alles kan wachten... Behalve de natuur, de muizen hebben merkbaar honger en vreten zelfs aan de paarse keizerskroon. Een plant die ze toch echt niet lekker horen te vinden. Misschien interpreteer ik de vraatsporen verkeerd. De al gelegde tuinbonen hebben ze zeker wel gevonden. Precies boven de ontluikende bonen zijn ze de diepte in gegaan en hebben zo hun claim op voedsel gemaakt. Zou een ontluikende tuinboon geuren? Voorgaande jaren hadden ze het lastiger want de bonen zaten verstopt in de vette klei. Dit jaar ligt er een eenvoudig te doorzoeken laag compost. Maar ze gaan er wel recht op af.
Dat wordt dus voortaan de tuinbonen voor zaaien. Als de bonen daarna veel beter groeien met die laag compost is dat te overkomen.

Maar ja toch lente dus. De perzik staat op barsten en dat is wel prachtig om te zien maar het verraderlijke tuindershartje denkt dan meteen: "Oei, oei, wat als het gaat vriezen?". Ja slimmerd, had je maar geen perzik moeten zetten. Maar mooi is het.

Oh ja voor de oplettende lezer alle foto's zijn van 14 maart toen de zon echt wel volop scheen.
Ondertussen zijn de knoppen verder open en is er geen bij te vinden dus zal ik met het penseel aan de slag moeten. Doe ik dat niet dan komen er zeker geen perziken, vorst of geen vorst.








Wat betreft het "tuinieren volgens Frank" komen er steeds meer lijnen bij. De poot uien vinden de kou niet erg dus die zijn gepoot en naar het schijnt mag de spinazie die ik heb ook gezaaid. Het staat op het zakje dus het is een waarheid... als een koe. Lastig als het om plantjes gaat.

Het is ietwat koud maar niet erg nat. Op mijn verhoogde bedden is er makkelijk bij te komen zonder met je voeten ergens in de klei te blijven hangen. Ik voel me dus al snel in staat om dingen te doen die misschien toch beter nog kunnen wachten. De tijd gaat het leren.







In de met mest opgewarmde bak komt de sla op. Dat is toch best wel bijzonder voor me. Nog nooit eerder heb ik een Hotbed gemaakt. Er over gehoord dat dan weer wel en gezien op Gardeners World en er over gelezen in Engelse en Duitse bladen. In het Nederlands vind je er veel minder over.

Het is leuk om in een kleine bak die best koud staat toch een soort interne warmte bron te hebben die het prettig maakt voor sla. Als ze gaat schieten ( bloeien ) weet ik dat het te warm was.
Dit jaar gebruik ik voor experimenteren en dit is er al vast een die ik gewoon ga herhalen volgend jaar. Dan maakt het niet zo uit dat er alweer een mol door de kas aan het graven is.






Thuis ben ik druk met plannen maken, in mijn agenda met maan tijden die je vertellen wanneer je het beste een bepaalde plant kan zaaien of oogsten vul ik braaf de door Frank gevraagde schema's in. Informatie over wat en hoe is door Velt als een maand overzicht geleverd. Erwten ongeveer op deze datum, agenda erbij en dan zoeken naar de eerste de beste goede zaai dag na die datum en opschrijven dat ik dan tot actie over moet gaan.
Zo georganiseerd zijn helpt in ieder geval dat je niet opeens met zweet in je handen staat omdat je, oh jee, alles vergeten bent.

En er kan volgens al die beter wetende en een brok eigen ervaring al voor gezaaid worden. De tomaten staan op de vensterbank, de erwten en reserve tuinbonen in de koude bak bij huis. De pepers, ja die slapen nog in het warme vensterbank kasje.

En op de tuin bloeien de krokussen. Toch lente dus.

Even niets

BaasHaas en de kaskippen van tuinbuuf

Vandaag naar de tuin om niets te doen. Geen werk verrichten gewoon lekker kijken met een kopje thee erbij. BaasHaas doet vanonder mijn prieel hetzelfde en kijkt terug alleen die thee hoeft van hem niet.

BaasHaas is een 32 cm hoog betonnen tuinbeeld en stond op de wegwerp nominatie. Maar met zo'n lief koppie kon ik hem niet laten gaan en heb hem gered van een gewis einde op de vuilnisbelt. Zo red ik wel meer dingen en heb uit de skip van de buren een mooi stuk dakrubber gehaald. Dat komt zeker nog van pas als ik straks mijn prieel dak weer op moet knappen.

Ik geef het toe ik ben een "morgen ster". Alleen hang ik overdag op mijn kop in andermans zooi want vroeg mijn bed uit, nee.  Het hele prieel is een reddingsproject van pallet hout en andere hout resten. Weggooien kan als het echt op is en recyclen onmogelijk. Zo ga ik ook om met de tuin. Oud groen wordt nieuw zwart goud. Planten resten waar nog voldoende leven in zit worden geadopteerd en opgepot om daarna in een wat betere conditie naar een plantenruil of weggeef dag gebracht te worden.  

Scharrelen zit, zou je kunnen stellen, in mijn bloed. Mijn opa maakte ook al veel van niets en mijn moeder veranderde dubbeltjes in kwartjes. Deze erfelijke aandoening zorgt er voor dat ook het wildplukken aan mij besteed is. Wel heb ik ondertussen een aantal wilde planten op de tuin staan om zeker te zijn van schoon materiaal. En hoewel het pas 19 februari is kan de eerste kruidenboter al gemaakt.

speenkruid en daslook

Links boven in de bladeren van speenkruid  en rechts strekt de daslook zich al op. Speenkruid pluk je het best voor de bloei en gelukkig heb ik zoveel dat er genoeg nog niet bloeit. Het wordt minder smakelijk na de bloei en men zegt dat het giftig wordt. Daar denkt Edwin Flores anders over en ik moet zeggen nog geen problemen ondervonden te hebben maar ik gebruik heel weinig. Van de speenkruid neem ik 5 blaadjes van de daslook een handje vol en ik snijd alles fijn. Daarna gaat het door 50 gram ongezouten grasboter. Je kan zout toevoegen maar het hoeft niet. Ik vind dit simpele recept al heel lekker en laat het erbij maar wie wil kan peper en nog andere wildpluk toevoegen. Er is al genoeg te eten.

kleine veldkers en eikenblad sla

Zelfs de eerste sla in mini portie kan al . De eikenblad sla in mijn kas heeft het tot nog toe overleefd en groeit. Een kleine veldkers heeft zich ook in de kas gevestigd en dat is dan mijn pepertje. Daslook erbij en wat geitenkaas, wat druppels kurbiskernol of andere lekkere olie en iets azijn, klaar. Alleen nog op eten.

Of toch maar weer aan de kool, de bekendste slechter van de hongermaand is de Eeuwig moes en al is er nu al genoeg pril materiaal roerbak met koolblad en kerrie of Ras al Hanout kan nog steeds.

Ondertussen komt de lente er echt aan, al overwinteren deze dames en heren nog in mijn schuur.

Vluchtelingen

Elders zijn de eerste tekenen toch echt duidelijk.

February Gold narcis

De lente komt er aan al gaat het met stapjes heen en weer wat terug. Niet alleen de planten groeien, de geur komt soms al aangewaaid en het lijkt alsof de mensen om mij heen een wat meer verende tred krijgen en glans in de ogen. Hallo nieuw groei seizoen.

Zwart goud

Geheel in stijl met het natuurlijk tuinieren moet de bodem van de tuin verrijkt. Waar doe je dat mee?

Met zwart goud. Compost.

Wie nog geen eigen tuin heeft, heeft ook nog geen verteerd materiaal van de tuin. Dan moet je het dus kopen en is de naam zwart goud wellicht een verwijzing naar het bedrag dat je voor een kuub neer moet tellen. Maar als je eenmaal een tuin gaande hebt en je compost bakken langzaam aan vullen met het afval materiaal uit je tuin dan ben je rijk. Het verteerde materiaal zorgt voor een verbeterde bodem en houdt het bodemleven in stand. Daar zijn hele stukken over geschreven en video's over gemaakt. Probeer maar eens via Youtube iets over compost te ontdekken.

Voor je er erg in hebt schuift er uren aan kijk en luister materiaal aan je voorbij. En dat gaat alleen nog over het maken van compost vaten en het opbouwen van de compost hoop. Hoe je het aan kan wenden is alweer een volgend hoofdstuk.

Daar ben ik in mijn volkstuin mee bezig, het volgende hoofdstuk.

De compost is gekocht. Per bed dacht ik 6 zakken van 30 liter nodig te hebben om een laag van ruim 10 cm te kunnen leggen.

Daar liggen ze dan mijn kleine ondersteuning van een toekomstige oogst en voorlopig enige rugpijn. Kruiwagen of geen kruiwagen het blijft zwaar slepen.

Als eerste is het diamantvorm bed, waar naast mulch ook karton op de grond en alle ongewenste planten gelegd is, aan de beurt. Tot mijn genoegen werkt dat karton goed. Waar in de andere bedden het overschot aan selderij nog vrolijk door het stro piekt is in dit bed echt alles weg. Alleen de bieslook had de behandeling met glans doorstaan. Ach wat extra bieslook is niet erg en zoveel overlevingsdrang moet beloond worden dus ik heb ze verzet.

Dit is het bed toen de mulch eraf was. Het karton is bijna geheel opgelost en wat er nog is was zonder moeite met de hand fijn te wrijven. In de grond er onder krioelt het van het leven. Zichtbaar en onzichtbaar, jammer dat bij de zichtbare ook een grote molsgang hoorde. 

Die is nu dicht maar omdat ik niet probeer de mol te verjagen zal mol er wel weer een nieuwe gang aanleggen. Leven en laten leven. Zolang mol ritnaalden eet is ze welkom.

Op de best al goede grond ter verdere verbetering dus de compost. Tien centimeter zou hier genoeg moeten zijn in plaats van 15 cm voor slechte grond. Harken, aanbrengen licht aandrukken vanwege de wind en 1 gieter water erover heen voor bodemcontact. Et voila een berg zwart goud.

Met bewaking zoals te zien is. De stok met potje moet voorkomen dat ik de kruiwagen of fiets te scherp langs het met moeite aangebrachte goud rijdt waarna het weer op het pad ligt. In de toekomst voorkomt het een per ongeluk door het bed trekken van de tuinslang. Tot nog toe is er geen jaar zonder sproeien gelukt. Misschien dat de werkwijze met mulch als natuurlijke vocht vasthouder daar verandering in gaat brengen. 

Daarna de opzij gehouden mulch er weer op en het bed kan nu nog even rusten tot ik eind februari met het tuinbonen leggen begin. Nou ja rusten. Ik hoop dat de wormen en het overige bodemleven de compost al wat de diepte in werken.  

     

Diamonds are a Girls best Friend. Vooral als er ook nog eens een berg goud onder zit. 

Snipperen

Februari, week 1, en de houtsnippers zijn gearriveerd.

Met nog twee collega volkstuindames bestel ik houtsnippers bij de gemeente. We bevinden ons in een gemeente die heel groen is en ze hebben zoveel dat ze bijna niet weten hoe er vanaf te komen. Als bewoner van de gemeente krijg je dus op bestelling gratis houtsnippers. Je hebt echter geen keuze. Wat het voor snippers zijn zie je wel als het gebracht wordt en je moet de hele kiepwagen accepteren. Dat is ongeveer 6 kuub. Nu gebruik ik voor mijn paden ongeveer 1.5 kuub en haal een reserve kruiwagen vol erbij voor latere momenten. Het ophalen van de voorraad voelt echter als het bekende "Nog niet eens een deuk in een pakje boter slaan.". Als ik mijn snippers heb is de bult die over blijft altijd nog een echte Dutch Mountain. En op mijn armen staat na afloop een kleine variant van die berg.
Een snipperdag is hard werken.

Op deze foto is te zien dat de mulch op de bedden al aardig geslonken is. De warme natte winter zal de bacteriën en schimmels die voor de vertering zorgen wel in de kaart spelen. Van dik 30 cm ligt er nu nog ruim 10 cm. Misschien moet ik dit record aan Wageningen melden...

In het bed waar ik als test onder de paardenmest-mulch karton gelegd heb is het karton al een heel eind vergaan. Wel is hier de selderij die elders zich dwars door de mulch een weg naar het licht gezocht heeft niet meer op gekomen. Het karton erbij werkt dus best als onkruid onderdrukking.

De cursus is ondertussen bij les 7 aangekomen. We leren steeds meer over nuttige kruiden op de tuin.
Wel blijkt er een gat in de tuinboeken markt te zijn. Boeken met beschrijving van wat je met kruiden kan, eten of medicinaal, zijn er wel. Wat ontbreekt zijn goede boeken met teeltwijze.
Nou heeft Debora Megens, herborist en schrijfster een mooi boekje gemaakt waar dat wel aan de orde komt naast eten en genezen, alleen zou ik graag meer kruiden beschreven willen hebben.
Wie de schoen past trekke hem aan hoop ik. De markt ervoor kan alleen maar groeien.

Koud he?

Na de warmte van december is de kou van nu een onverwacht cadeau. Cadeau? Ja ik houd wel van vorst, tegen de kou kan je je kleden en er is niets dat opweegt tegen een strak blauwe lucht waar de zon in straalt en de ganzen hun v snaren langs het uitspansel trekken. Alleen de kille oosten wind is iets wat ik graag uit zou willen zetten.

Het landje ligt er stil bij maar er is toch voldoende te zien, vooral mijn geestesoog geniet en ik denk vooruit naar het nieuwe groei seizoen dat gaat komen.

In het stuk achter links heb ik ondertussen een Hotbed, of Mistbeet of warme bak of hoe het nou eigenlijk mag heten, gemaakt. In het groene voorheen koude bakje heb ik een dikke laag paarden appels ( mooi eufemisme voor paardendrollen ) aangestampt en het geheel afgedekt met stro. Het is ondertussen aan het broeien en zal straks met 20 cm potgrond erop een plek bieden aan hele vroege sla en daarna aan een pompoen die in dat rijke, tegen die tijd wel gecomposteerde, mengsel mag groeien.

In het lage zonlicht staat een Hellebores haar schoonheid uit te stallen. Groei is er dus het hele jaar wel op mijn landje. Het enige wat ik moet doen is er naartoe fietsen en dan genieten.
Genieten moet niet he. Het mag, heerlijk even de drukte van alle dag ontwijken.

Doordat ik toch ook in de winter vaak naar de tuin ga voor die rust heb ik zin en tijd daar om weer eens wat uit te proberen. Rust hoezo rust?
In het hek tussen mij en Tuinbuuf ben ik begonnen met takken in vlechten. Het is nog niet veel maar houdt toch al een beetje wind tegen. Weer zo'n project wat ontstaan is door opmerkingen in de Natuurlijke Moestuin cursus. "Het helpt om de wind iets te ondervangen al moet je de zon niet uit je tuin halen." OK dat wil ik dan natuurlijk uit proberen. Naast het gras kan dit makkelijk. Drie meter mag de schaduw lang zijn in de zomer. Ik denk zomaar dat dit hekje dat niet haalt. Het zou qua lengte effect 10 x de hoogte aan wind op de grond weg moeten vangen. Voorlopig moet het dan wel heel zacht waaien wil dit hekje over een metertje of 5 al effect hebben.

En als er dan toch takjes nodig zijn voor het hekje kan de oude peer ook al vast gesnoeid. Materiaal uit eigen tuin ter verzorging van die tuin. Het is wel heel Permacultuur zo'n kringloop. Als klein teler kan je makkelijk Permacultuur toepassen. Op zo'n kleine schaal zonder leverdruk is het denk ik zelfs leuker dan die ouderwetse rijen met groente. Al heeft dat vanuit de nostalgie bezien toch echt zijn charme. In ieder geval is de peer weer zo gesnoeid dat je je pet er doorheen kan gooien. Een oud criterium voor een goed gesnoeide fruitboom is dat er zoveel lucht in zit dat je... inderdaad al zullen er weinig mensen altijd een pet bij zich hebben voor dit doel.

Nu nog wachten op een Elfstedentocht om de winter te perfectioneren al gaat het zo weer dooien. Februari is toch altijd de koudste maand dus er is hoop.

Een nieuw jaar

En dan begint het nieuwe jaar.  Januari 2016

Zo'n jaar begin is vaak nog donker en nat en koud en, nou ja eigenlijk niet echt het moment om buiten aan de slag te gaan. Het lijf wil thuis lui op de bank met een lekker warm kopje thee een boekje lezen of gewoon zomaar wat voor zich uit staren. Maar de tuin lokt. Er is zo het een en ander te snoeien en het gereedschap moet gereinigd en gescherpt. Ach dan ziet zo'n tuin er voor de dromer in mij al weer vol potentie uit.

 

Wie eenmaal begint ziet vanzelf nog meer dingen om te doen.
Ik weet dat eind januari de nieuwe houtsnippers al kunnen komen dus is een slimme meid op haar toekomst voorbereid en begint de eerste oude snippers van het pad bij elkaar te harken om alvast een voorraad nieuwe mulch voor de fruit bedden te hebben. Tegen de grote regenton aan zodat die bij vorst meteen een beetje beschermd is. Al is leeg laten lopen natuurlijk het beste. Het Nederlandse weer wil echter de tonnen vullen. Daar is ze sinds december al heel druk mee bezig en telkens als ik denk:   "klaar, ton leeg"    komt er weer een nieuwe hoosbui over. Jawel klusjes zijn er altijd in allerlei soorten en maten.

 

Wie een tuin heeft hoeft zich nooit te vervelen volgens mijn oom Dirk. Al mag het natuurlijk wel. Gewoon alleen maar even rondkijken is ook lekker. Ik kan erg genieten van niets doen maar wel kijken. Dat is natuurlijk ook doen maar voelt anders. Het meeste doen is dankzij de Natuurlijk Moestuin cursus gewoon thuis.

De grofweg 200 plus leerlingen hebben allen de opdracht om alvast een teeltplan volgens natuurlijke lijnen op te zetten en ook ik heb met lijnen en kleurtjes gespeeld. De standaard bed grootte kan ik niet volgen met mijn al bestaande bedden van 1,20 m bij 1,80 m, ik moet wat smokkelen her en der. Dan ben ik ook nog hebberig dus ik zal het beplantingsplan wel veel te dicht op elkaar hebben staan. Daar zal meester Frank me dan vanzelf wel fijntjes op wijzen. Onderstaand 1 bedje uitgewerkt met tussen lijnen die vast niet kunnen, wedden dat ik op mijn vingers getikt wordt?

Dan toch voor de gemoedsrust nog even kijken op de tuin. Het ligt er rustig bij maar de groei zit er toch her en der al in. Dat de narcis punten bovengronds komen, de sneeuwklokjes zich laten zien en de eerste Helleboris aurientalis knoppen zwellen klopt wel maar dat zelfs de Muurbloemen bloeien. 

Ach is het stiekem toch al een beetje lente.